Fototerapia, światłoterapia, helioterapia – to różne określenia terapii wykorzystującej światło naturalne lub generowane przez specjalne lampy. W przypadku jakich problemów zdrowotnych może pomóc lampa kwarcowa? Czy każdy może bezpiecznie korzystać z dobrodziejstw naświetlania? Więcej informacji znajdziesz w tekście.
Zastosowanie promieni UV w medycynie
Obecnie wiele mówi się o szkodliwości nadmiaru słońca. Skóra narażona na promienie UV może łatwo ulec poparzeniom, a skrajnym zagrożeniem jest rak. Jednak jeśli promienie UV są dawkowane rozsądnie, mogą wspomóc leczenie różnych schorzeń. Pozytywne efekty przebywania na słońcu można zresztą odczuć dosyć szybko, kiedy poprawia się samopoczucie, a krew krąży szybciej. Promienie UV umożliwiają też organizmowi produkcję witaminy D, która reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, jest potrzebna m.in. do zachowania dobrego stanu kości i funkcjonowania układu odpornościowego. Odkrycia na temat korzystnego wpływu promieni UV sprawiły, że zaczęto stosować je w leczeniu krzywicy u dzieci, a także gruźlicy toczniowej skóry (choroba określana także jako toczeń gruźliczy lub wilk), łuszczycy, bielactwa nabytego. Oczywiście fakt, że promienie UV mają zastosowanie terapeutyczne, nie eliminuje ryzyka skutków ubocznych, dlatego należy je stosować z najwyższą ostrożnością.(1)
Co to jest lampa kwarcowa?
Lampy kwarcowe to rodzaj lamp wyładowczych, które emitują promieniowanie ultrafioletowe. Naświetlania powinny odbywać się w taki sposób, aby były bezpieczne dla pacjenta – znaczenie ma odległość od źródła promieniowania oraz czas naświetleń. Nazwa wzięła się od szkła kwarcowego, które jest wypełnione parami rtęci. Szkło kwarcowe jest przezroczyste i cechuje się odpornością na wysokie temperatury. W wyniku wyładowań elektrycznych, które zachodzą między elektrodami, atomy rtęci emitują promieniowanie ultrafioletowe.
Tego rodzaju lampy stosowane są w celach terapeutycznych i bakteriobójczych. Ich właściwości wykorzystywane są w medycynie, kosmetologii i przemyśle spożywczym. W placówkach medycznych znalazły zastosowanie jako metoda służąca dezynfekcji pomieszczeń (np. sal operacyjnych) i sprzętów.
W terapii jakich zaburzeń zdrowotnych są stosowane lampy kwarcowe?
Efekty światłoterapii mogą pozytywnie odczuć osoby chorujące na łuszczycę, trądzik, czyraki, zakażenia skórne. Promieniowanie UV dobrze wpływa na stan kości, dlatego lampy kwarcowe sprawdzają się w leczeniu osteoporozy, złamań oraz zapobieganiu demineralizacji kości.
Warto jednak wiedzieć, że początki użytkowania lamp kwarcowych przypadły na XIX wiek i dziś, gdy medycyna jest dużo bardziej rozwinięta, w wielu przypadkach zastępuje się lampy lekami, a leczenie zakażeń bakteryjnych zwykle polega na przyjmowaniu antybiotyków.
Czy naświetlanie lampą kwarcową wymaga specjalnych przygotowań?
Przeważnie nie, natomiast nie każdy może korzystać z lamp, dlatego trzeba wykluczyć przeciwwskazania. Są nimi nadwrażliwość na promieniowanie UV (lub przyjmowanie leków, powodujących nadwrażliwość) oraz niektóre choroby skóry.(2) Przed rozpoczęciem terapii trzeba poinformować lekarza o wszystkich chorobach i przyjmowanych lekach. W trakcie zabiegu należy założyć okulary ochronne, aby uniknąć podrażnienia oczu.
Jakie skutki uboczne może wywołać naświetlanie lampą kwarcową?
Jeśli lampa kwarcowa jest stosowana według wskazań i z zachowaniem bezpieczeństwa, nie powinna powodować poważnych skutków ubocznych. Możliwymi powikłaniami fototerapii są: zaczerwienienie, suchość, swędzenie i dyskomfort skóry, zapalenie mieszków włosowych, wysypka. Długoterminowym skutkiem ubocznym fototerapii może być przedwczesne starzenie się skóry. Narażenie na intensywne promieniowanie może skutkować rakiem skóry, jednak takie przypadki zdarzają się rzadko.(2)
Źródła:
- The known health effects of UV. https://www.who.int/uv/faq/uvhealtfac/en/index1.html Data dostępu: 7.02.2019
- Phototherapy. http://www.bad.org.uk/for-the-public/patient-information-leaflets/phototherapy/?showmore=1&returnlink=http%3A%2F%2Fwww.bad.org.uk%2Ffor-the-public%2Fpatient-information-leaflets#.XFw-089KhN0 Data dostępu: 7.02.2019
